Aanpassingsstoornis

Psycholoog Utrecht Oost

Wat is een aanpassingsstoornis?

Een aanpassingsstoornis treedt op wanneer er sprake is van aanhoudende stress als reactie op een ingrijpende verandering in iemands leven. Het kan gaan om een negatieve verandering, bijvoorbeeld een scheiding, verlies van werk of overlijden van een naaste. Ook een positieve verandering zoals een huwelijk, of geboorte van een kind kan stress veroorzaken. Een aanpassingsstoornis is een psychische aandoening. Deze aandoening en de symptomen hiervan worden dan ook beschreven in het psychiatrisch handboek DSM-IV.

De criteria voor een aanpassingsstoornis volgens de DSM-IV:

De ontwikkeling van emotionele symptomen en gedragsvormen als reactie op een aanwijsbare stressfactor. De aandoening uit zich binnen drie maanden na het optreden van de stressfactor.
De symptomen en het gedrag zijn klinisch duidelijk aantoonbaar, wat blijkt uit een van de twee volgende criteria of beide:

aantoonbare spanning die erger is dan op grond van de situatie verwacht kan worden
duidelijke beperkingen in het sociale verkeer of op het werk

De stress-gerelateerde stoornis voldoet niet aan de criteria voor een andere specifieke stoornis uit As I en is niet uitsluitend een symptoom van een bestaande stoornis uit As I of As II.
De symptomen komen niet voort uit rouwverwerking.
Als de stressfactor is verdwenen, blijven de symptomen niet langer dan zes maanden aanwezig.

Er zijn verschillende vormen van aanpassingsstoornissen. Deze worden ingedeeld aan de hand van de volgende classificatie:

Aanpassingsstoornis met angst: angst, spanning, nervositeit, onrust, rusteloosheid; bij kinderen separatieangst.
Aanpassingsstoornis met depressieve stemming: depressie, wanhoop, huilbuien, somberheid.
Aanpassingsstoornis met gemengde angstige en depressieve stemming: Gecombineerd angstig en depressief.
Aanpassingsstoornis met een stoornis in gedrag: negeren van normen en regels, onaangepast gedrag; bij kinderen spijbelen, brutaliteiten, vechten, vandalisme.
Aanpassingsstoornis met een gemengde stoornis van emoties en gedrag: gecombineerd emotioneel en gedragsgestoord – depressie en/of angst gecombineerd met een gedragsstoornis of onaangepast gedrag.
Aanpassingsstoornis Niet gespecificeerd: psychosociale stress, lichamelijke klachten, teruggetrokkenheid, verminderde prestaties of concentratieproblemen bij werk of studie.

Behandeling door een psycholoog van een aanpassingsstoornis
De prognose van een aanpassingsstoornis is sterk afhankelijk van de begeleiding. Vooral cognitieve gedragstherapie geeft goede resultaten: ongeveer 80% van de mensen knapt op van de behandeling door een psycholoog. Bij cognitieve therapie wordt gekeken naar de manier waarop iemand zijn situatie ervaart en er wordt gekeken of die ideeën overeen komen met de werkelijkheid. Verder kan onder andere aandacht worden besteed aan dagindeling, ontspanningsoefeningen, leefstijl, assertiviteit en conflicthantering.
De behandeling van een aanpassingsstoornis wordt inmiddels niet meer vergoed door zorgverzekeraars en zal dus voor eigen rekening zijn.