Overmatig piekeren
Psycholoog Utrecht Oost
Wat is een gegeneraliseerde angststoornis?
Mensen met een gegeneraliseerde angststoornis zijn mensen die overmatig piekeren, opvallend nerveus en angstig zijn en opzien tegen dagelijks gebeurtenissen. Ze zien veel beren op de weg en schatten risico’s erg hoog in.Wanneer bijvoorbeeld hun partner een kwartier later thuiskomt dan normaal maken ze zich al zorgen dat hem of haar een ongeluk is overkomen. Er is sprake van overmatig piekeren over uiteenlopende onderwerpen en het belemmert hen in hun functioneren.
Hoe vaak komt het voor?
Dit overmatige piekeren komt bij circa 5 % van de mensen voor.
Behandeling van overmatig piekeren
Er zijn verschillende behandelmethoden voor overmatig piekeren beschikbaar. Een therapie die goed onderzocht is en effectief blijkt te zijn is cognitieve gedragstherapie.
Cognitieve therapie bij gegeneraliseerde angststoornis (GAS) is vooral gericht op de manier waarop cliënten op voor hen angstwekkende situaties reageren. Mensen met GAS zijn geneigd om
- de kans dat dat waar ze bang voor zijn echt zal gebeuren te overschatten,
- de ernst te overschatten van hetgeen wordt gevreesd en
- hun mogelijkheden om hiermee om te kunnen gaan te onderschatten.
Samen met de psycholoog zal je gaan kijken naar je (doorgaans negatieve) interpretaties van situaties en deze gaan registreren thuis. Vervolgens zal worden getoetst of bepaalde angstige verwachtingen uitkomen of niet.
Cognitieve therapie bij gegeneraliseerde angststoornis
- is allereerst gericht op het verminderen van piekeren of de last die iemand hiervan heeft. Het is van belang dat je stopt met proberen je gepieker tegen te houden. Eerder zal een opdracht van de psycholoog zijn om juist alle denkbare rampscenario’s uit te denken en hier uitgebreid bij stil te staan. Door de gewenning die ten gevolge van deze ‘blootstelling’ optreedt, zal de spanning verminderen. Je leert om een meer realistische visie op de kans op- en de ernst van de gevreesde rampen te ontwikkelen.
- Verder wordt ook aandacht besteed aan de opvattingen die je hebt over je eigen gedachten en (vooral) het nut en het gevaar van piekeren. Deze zogenaamde ‘meta-cognities’ (gedachten over gedachten) worden ook aan een kritisch onderzoek onderworpen.
- Er kan gebruik gemaakt worden van interventies gericht op het leren omgaan met angst (‘anxiety-management’), stapsgewijze, gestructureerde ontspanningsoefeningen (‘applied relaxation’) en oefeningen gericht op gewenning aan angstopwekkende zaken en het verminderen van angstige verwachtingen (‘blootstelling’). Dit kan betekenen blootstelling aan de piekergedachten, maar ook blootstelling aan concrete angstopwekkende situaties.
- Tevens kunnen steunende gesprekken gericht op het aanleren van een andere coping helpen.
Een andere behandelmethode is Acceptance and Commitment Therapy (ACT). Hierbij word je geleerd je te richten op dingen die je direct kunt beïnvloeden in plaats van te trachten controle te krijgen over je gedachten of gevoel. De worsteling met deze gevoelens en gedachten staat een waardevol leven in de weg. Bij ACT wordt dan ook aandacht besteed aan de zaken die iemand echt belangrijk vindt (achterhalen van waarden) en het nastreven daarvan.
Eventueel kan medicatie ter ondersteuning worden voorgeschreven door de huisarts. Dit zal vooral worden geadviseerd wanneer er tevens sprake is van een depressieve episode.
Wat zijn de effecten van therapie bij overmatig piekeren?
Ruim 50% van de cliënten die last hebben van overmatig piekeren heeft baat bij de behandeling. Wanneer na maximaal 25 zittingen onvoldoende resultaat is bereikt moet combinatie met medicatie worden overwogen.